Prawo gospodarcze 25.03.2017 Napisane przez: KPLM adwokaci

Windykacja długów - jak odzyskać pieniądze za niezapłacone faktury.

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się ze współpracą z gronem przyjaznych i życzliwych ludzi, ale spotka się również takich przedsiębiorców, którzy nie do końca są uczciwi i próbują nie zapłacić za dostarczony towar lub świadczoną usługę. W takiej sytuacji - jeżeli metody polubownego załatwienia sporu nie przyniosą rezultatów - pozostaje tylko udać się na drogę sądową.

Wezwanie do zapłaty

Proces dochodzenia długu należałoby rozpocząć od wezwania do zapłaty, w którym grzecznie prosimy o zapłatę z zastrzeżeniem, że w sytuacji braku uiszczenia zaległości sprawa zostanie skierowana na drogę sądową. W takim piśmie powinno wskazać się sposób zapłaty (np. poprzez podanie numeru rachunku bankowego) oraz jej termin. Najlepiej wezwanie do zapłaty wysyłać w formie pisemnej Pocztą Polską za potwierdzeniem nadania oraz odbioru. W celu podkreślenia powagi sytuacji można zwrócić się o napisanie i podpisanie wezwania do zapłaty do adwokata lub radcy prawnego, co może budować przekonanie w naszym kontrahencie, że mamy zamiar wystąpić na drogę sądową. Jeśli dłużnik nie zareaguje na takie pismo, wtedy należy rozpocząć przygotowania do wniesienia pozwu.

Pozew o zapłatę

Przygotowując pozew o zapłatę należy zwrócić szczególną uwagę, żeby wskazać w nim właściwością nazwę dłużnika, gdyż wielu przedsiębiorców posługuje się w obrocie handlowym nazwą przedsiębiorstwa, a nie swoją firmą. W przypadku wskazania nazwy przedsiębiorstwa zamiast oficjalnej firmy przedsiębiorcy, która jest wpisana w rejestrze, sąd odrzuci pozew. W takim piśmie procesowym istnieje konieczność wskazania dochodzonej kwoty oraz wartości przedmiotu sporu – w przypadku sprawy o zapłatę jest nią dochodzona kwota. Na podstawie wartości przedmiotu sporu ustala się wysokość opłaty sądowej.

Oprócz kwoty z faktury możemy dochodzić także odsetek. Pomiędzy przedsiębiorcami mają zastosowanie przepisy ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, które wprowadzają tzw. odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych (w obrocie profesjonalnym obecnie nie znajdują zastosowania odsetki ustawowe, o których mowa w przepisach kodeksu cywilnego). Odsetek można domagać się za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki: wierzyciel spełnił swoje świadczenie oraz wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.

Dodatkowo, wierzycielowi od dnia nabycia uprawnienia do odsetek przysługuje od dłużnika, bez wezwania, równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności.

W pozwie, gdy określimy już strony postępowania, właściwy sąd, dochodzone roszczenie, a także wysokość opłaty sądowej, powinniśmy złożyć wnioski dowodowe w celu wykazania naszych twierdzeń. Przykładowo dowodem mogą być zeznania świadków, dokumenty, umowy, wiadomości e – mail. Musimy – najogólniej rzecz ujmując – udowodnić, że dłużnik zawarł z nami umowę o określonej treści oraz wykonanie naszej usługi lub dostawę towarów oraz powołać się na brak zapłaty ze strony dłużnika. Oprócz tego należy przytoczyć okoliczności faktyczne sprawy, z których wynika nasze żądanie, a także należy wypełnić inne wymogi formalne przewidziane przez przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Ważne jest aby w pozwie przytoczyć wszystkie istotne okoliczności, dowody i zarzuty, gdyż sąd może nie dopuścić ich w późniejszym terminie i wtedy zaistnieje groźba przegrania sprawy z przyczyn formalnych.

Zabezpieczenie zapłaty

Przygotowując pozew warto rozważyć czy może zaistnieć taka sytuacja, że dłużnik będzie próbował wyzbyć się swojego majątku, aby zapobiec ewentualnej egzekucji komorniczej. W tym celu można złożyć w pozwie wniosek o zabezpieczenie powództwa np. poprzez ustanowienie hipoteki na nieruchomości dłużnika, zajęcie jego rachunku bankowego itp. W tym celu należy uprawdopodobnić roszczenie oraz to, że zachodzi taka możliwość, iż brak zabezpieczenia uniemożliwi wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia np. gdy dłużnik szybko wyprzedaje swój majątek, darowuje składniki majątkowe innym osobom itp.

Proces o zapłatę

Jeżeli zachodzą do tego warunki to sąd może wydać nakaz zapłaty, w którym zobowiąże dłużnika do spełnienia naszego żądania lub wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty, co skutkuje dalszym postępowaniem. Jeżeli dłużnik nie wniesie sprzeciwu od nakazu zapłaty to on uprawomocni się i wierzyciel może wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności, a także skierować sprawę do komornika. Sąd oczywiście nie musi wydać nakazu zapłaty i wtedy zobowiązuje najczęściej dłużnika do wniesienia odpowiedzi na pozew w określonym terminie.

Z naszej praktyki wynika, że dłużnicy potrafią „bronić” się na różne sposoby. Często kwestionują zawartą umowę lub treść zobowiązania, zwłaszcza gdy nie ma ona formy pisemnej lub została zawarta przez pracownika – wtedy podważają jego uprawnienie do reprezentacji (czyli do zawarcia ważnej umowy w imieniu pracodawcy). Nieuczciwi kontrahenci próbują także udowodnić, że wierzyciel nie wykonał zobowiązania lub zrobił to nienależycie. Podnoszą także jakieś zarzuty np. potrącenie z tytuły rzekomej szkody wyrządzonej im przez wystawcę faktury itp.

Po wymianie pism procesowych, sąd przeprowadza postępowanie dowodowe tzn. przesłuchuje świadków i zapoznaje się z dokumentami. Zdarza się, że dowód z zeznań świadków sąd przeprowadza w taki sposób, że sam nie zadaje im pytań, lecz zobowiązuje do tego stronę, która ich powołała. Niestety w procesach cywilnych często zdarza się, że dłużnik powołuje na świadków osoby, który niekoniecznie mówią prawdę, dlatego bardzo ważny jest dowód z dokumentów, wiadomości e-mail itp., które trudno jest podważyć. Postępowanie dowodowe przed sądem I instancji może trwać nawet kilka lat. Po zakończeniu postępowania dowodowego sąd prosi strony o zajęcie stanowiska, po czym odracza publikację orzeczenia lub udaje się na naradę i ogłasza je niezwłocznie.

Po wygraniu sprawy w I instancji zdarza się, że dłużnik próbuje opóźnić termin zapłaty i składa wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku, a następnie wnosi apelację. Czas od ogłoszenia wyroku do rozprawy apelacyjnej wynosi około roku. W tym okresie naliczane są jednak dla wierzyciela odsetki. Jeżeli sąd II instancji oddali apelację, a zatem utrzyma wyrok w mocy, to staje się on prawomocny.

Wierzyciel po uprawomocnieniu wyroku może wystąpić o nadanie jemu klauzuli wykonalności. Powinien to zrobić niezwłocznie, gdy przypuszcza, że dłużnik mimo to będzie uchylał się od zapłaty. Prawomocny wyrok wraz nadaną klauzulą wykonalności można skierować do komornika poprzez złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji, w którym – oprócz innych wymagań formalnych - musimy określić egzekwowane roszczenie i sposób egzekucji. Jeżeli posiadamy wiedzę na temat majątku dłużnika to możemy wskazać jego składniki we wniosku, co ułatwi pracę komornikowi. Istnieje także możliwość zlecenia komornikowi poszukiwania majątku dłużnika.