Jak dochodzić odszkodowania od biura rachunkowego?

Wstęp

Na rynku funkcjonuje wiele biur rachunkowych, część z nich działa profesjonalnie, lecz zdarzają się również takie, które powodują szkody swoim klientom. Poszukując księgowej nie jest łatwo odróżnić jedne od drugich, gdyż wymogi do prowadzenia usług księgowych nie są wygórowane, a sam przedsiębiorca często nie posiada odpowiedniej wiedzy specjalistycznej, dodatkowo wprowadzany jest w błąd przez reklamy części podmiotów świadczących usługi księgowe. Od wielu lat nie są również wydawane certyfikaty ministerstwa, a i one nie przedstawiały dużej wartości, gdyż w większości przypadków, aby je uzyskać nie trzeba było zdawać żadnych egzaminów, często wystarczał staż pracy (nawet polegającej na zwykłym przepisywaniu faktur) i ukończone studia wyższe. Również przepisy prawa podatkowego nie są łatwe i jasne, dodatkowo często zmieniane.

Taka sytuacja może skutkować tym, że coraz więcej osób poszukuje drogi, aby uzyskać odszkodowanie. W treści tego artykułu chcielibyśmy wskazać kilka aspektów praktycznych związanych z dochodzeniem odszkodowania od biura rachunkowego.

Za co można dochodzić odszkodowania od biura rachunkowego?

Generalnie rzecz ujmując poszkodowany może żądać straty, którą poniósł w wyniku szkody (zmniejszenie majątku) oraz utraconych korzyści (to są dodatkowe aktywa, które niemal z pewnością uzyskałby, gdyby szkody mu nie wyrządzono). W praktyce bardzo trudno uzyskać jest odszkodowania za utracone korzyści, ze względów dowodowych.

Najczęściej klient biura rachunkowego będzie uprawniony do żądania odsetek, które musiał dodatkowo zapłacić z powodu błędnej informacji o podatkach do urzędu skarbowego. Sama kwota podatku z reguły nie jest szkodą, gdyż w większości przypadków, bez względu na błąd popełniony przez biuro rachunkowe i tak musiałby ją zapłacić. Wyjątek w tym zakresie dotyczyłby błędnej optymalizacji podatkowej.

Zdarzają się sytuacje, w których księgi były prowadzone tak wadliwie, że konieczne jest nawet zaksięgowanie dokumentów przedsiębiorcy od początku za dany okres, czy dokonania istotnych poprawek w tym zakresie. Wtedy szkodą mogłyby być koszty poniesione przez przedsiębiorcę na inne biuro, które takie zadanie wykonało, gdyż skala popełnionych błędów była tak znaczna i duża, że uzasadniona jest całkowita utrata zaufania co do wiedzy poprzedniej księgowej. Jednak wystąpią też przypadki, w których przedsiębiorca powinien w pierwszej kolejności zażądać dokonania poprawy dokumentacji przez biuro rachunkowe, które dopuściło się błędów. W umowach z biurami rachunkowymi często występują zapisy stanowiące, że w pierwszej kolejności naprawienie takiej szkody powinno nastąpić poprzez poprawę ksiąg przez biuro rachunkowe, a nie zapłatę przez nie odszkodowania odpowiadającego kosztom usług innego biura. Podobnie mogło być w sytuacji, gdy biuro dopuściło się pewnych błędów, jednak nie są one takie, aby można było stwierdzić, że uzasadniają całkowitą utratę zaufania przez klienta co do posiadania wiedzy specjalistycznej przez księgową.

Dosyć częstym przypadkiem jest sytuacja, gdy dopuszczono się błędu w kadrach i klient biura rachunkowego został pozbawiony możliwości otrzymania jakiegoś świadczenia. W takiej sytuacji istnieje możliwość dochodzenia zapłaty kwoty będącej równowartością tego świadczenia.

Od czego zacząć, gdy księgowa wyrządziła szkodę?

Jeśli stwierdzimy, że biuro rachunkowe spowodowało nam szkodę w pierwszej kolejności należy przeczytać umowę o świadczenie usług księgowych, a w szczególności zwrócić uwagę na zapisy dotyczące odpowiedzialności biura. Zdarzają się takie postanowienia, które ograniczają wysokość odpowiedzialności do określonej kwoty, lub de facto ją wyłączają np. poprzez sformułowanie, że biuro rachunkowe ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy szkoda została wyrządzona z winy umyślnej.

Przed wystąpieniem z roszczeniem do biura, warto skonsultować sprawę z prawnikiem – adwokatem czy radcą prawnym – który będzie w stanie wstępnie ocenić zasadność roszczenia i ostrzec, gdy mamy małe szanse na wygranie sprawy w sądzie np. z powodu bezzasadności roszczenia czy braku dowodów.

Prawnik może także rozważyć czy jakieś niekorzystne dla nas zapisy umowy (np. ograniczające odpowiedzialność odszkodowawczą) nie są sprzeczne z prawem czy zasadami współżycia społecznego, a wobec tego nieważne.

Warto także, aby korespondencja z biurem w sprawie szkody była prowadzona pod okiem adwokata, gdyż jakaś niefortunna wypowiedź może zaszkodzić w procesie („wszystko co powiesz, może być wykorzystane przeciwko Tobie”). Bardzo prawdopodobne będzie, że biuro również skorzysta z pomocy prawnika.

Odszkodowanie z polisy OC biura rachunkowego

Wygranie procesu cywilnego przeciwko księgowej to tylko część sukcesu, najważniejsze jest, aby mieć z czego zaspokoić roszczenie tzn. czy istnieje majątek, z którego komornik mógłby przeprowadzić skuteczną egzekucję.

W tym aspekcie najwygodniejszą sytuacją dla poszkodowanego jest możliwość uzyskania odszkodowania od ubezpieczyciela. Niestety, jednak, aby było to możliwe dane zdarzenie musi być objęte ochroną ubezpieczeniową. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że obowiązkowe ubezpieczenie OC w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych tak naprawdę od niczego nie chroni.

Konieczna jest polisa w zakresie doradztwa podatkowego, które to pojęcie zostało określone w ustawie o doradztwie podatkowym, a przez nie należy rozumieć m.in. prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie oraz sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie.

Wielu przedsiębiorców nie jest świadomych tego, że nawet jak biuro rachunkowe posiada polisę OC w zakresie czynności doradztwa podatkowego to nie uzyska odszkodowania od ubezpieczyciela za optymalizację podatkową czy też klasyczne porady podatkowe. Ogólne warunki ubezpieczenia czy treść polisy zawierają zastrzeżenie, że ochrona ubezpieczeniowa nie przysługuje, gdy dana czynność została dokonana przez osobę nieposiadającą uprawnień wymaganych przez przepisy prawa.

Porady podatkowe czy optymalizacja podatkowa może być świadczona tylko przez doradcę podatkowego, adwokata, radcę prawnego i biegłego rewidenta, o czym stanowi art. 3 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym. Zatem jeśli księgowa świadczy takie usługi, nie posiadając wskazanych wyżej uprawnień to klient nie jest chroniony polisą OC nawet z zakresu doradztwa podatkowego.

Wiele czynności wykonywanych przez księgowych to tak naprawdę usługi prawne np. pisanie umów, sporządzanie protokołów zgromadzeń wspólników itp. One również nie są objęte polisą OC biura rachunkowego.

Oszustwo ze strony biura rachunkowego

Niestety zdarzają się również sytuacje, w których działanie biura rachunkowego wypełnia znamiona przestępstwa oszustwa. Mamy z nimi do czynienia np. wtedy, gdy świadomie w ogóle nie księguje dokumentów klienta a przyjmuje za to zapłatę. Podobnie byłoby w przypadku, gdy klient został zapewniony o tym, że jest obsługiwany przez specjalistów, a „księgowa” popełniałaby błędy typu prowadzenie księgowości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na KPIR.

Oszustwo biura rachunkowego jest niezmiernie trudno wykazać, nawet, gdy rzeczywiście zachodzi, to często organy postępowania przygotowawczego umarzają takie sprawy powołując się na ich cywilny charakter.

Jednak, gdyby księgowa została skazana za oszustwo to bardzo ułatwia dochodzenie odszkodowania, gdyż sąd cywilny związany jest skazującym wyrokiem karnym na podstawie art. 11 kodeksu postępowania cywilnego. Odpada wtedy konieczność dowodzenia wielu faktów.